Bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) hay còn được biết đến là “kẻ giết người thầm lặng” là do bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, người bệnh chỉ nhận ra khi xuất hiện các biến chứng. Hiện nay, tỷ lệ người mắc bệnh ĐTĐ trên thế giới có xu hướng gia tăng rõ rệt và ngày càng trẻ hóa, trong đó Việt Nam thuộc nhóm các nước có tỷ lệ tăng nhanh nhất thế giới.

Hưởng ứng Ngày thế giới phòng chống bệnh đái tháo đường (14/11) sắp đến, Insmart gửi đến Quý khách hàng và độc giả các thông tin liên quan đến bệnh Đái tháo đường gồm: nguyên nhân gây bệnh, dấu hiệu nhận biết, cách điều trị bệnh cũng như các biện pháp phòng tránh, kiểm soát bệnh ĐTĐ để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình .

ĐTĐ hay còn gọi là bệnh tiểu đường, là bệnh rối loạn chuyển hóa đặc trưng với biểu hiện lượng đường trong máu luôn ở mức cao (hơn 180 mg/ dL) so với bình thường (từ 70mg/ dL đến dưới 130mg/ dL) do cơ thể thiếu hụt về tiết insulin hoặc đề kháng với insulin hoặc cả hai, dẫn đến rối loạn quan trọng về chuyển hóa đường, đạm, mỡ, chất khoáng.
Bệnh ĐTĐ được chia thành những loại sau:
ĐTĐ loại 1 xảy ra khi tế bào beta của tuyến tụy bị phá hủy gây giảm tiết insulin hoặc không tiết ra insulin, khiến lượng insulin lưu hành trong máu rất ít, không thể điều hòa lượng đường trong máu. Phần lớn trẻ em và những người trẻ tuổi (thường gặp nhất là dưới 20 tuổi) có nguy cơ mắc tiểu đường loại 1.
ĐTĐ loại 2 xảy ra khi cơ thể vẫn tạo ra đủ insulin như người bình thường nhưng lại giảm, hoặc không có vai trò điều hòa lượng đường trong máu do giảm chức năng của tế bào beta tuyến tụy tiến triển trên nền tảng đề kháng insulin.
ĐTĐ thai kỳ là ĐTĐ được chẩn đoán trong 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối của thai kỳ và không có bằng chứng về ĐTĐ loại 1, loại 2 trước đó.

I. Nguyên nhân gây nên bệnh ĐTĐ
Để hiểu nguyên nhân gây bệnh ĐTĐ, bạn cần tìm hiểu về quá trình chuyển hóa glucose trong cơ thể. Glucose là một loại đường có trong thực phẩm ăn hằng ngày và được dự trữ trong gan dưới dạng glycogen. Khi lượng glucose trong máu giảm, gan tự phân giải phân tử glycogen thành glucose để làm cân bằng lượng đường trong máu. Nhờ đó máu sẽ vận chuyển glucose đến các mô giúp hấp thụ glucose để cung cấp năng lượng cho các tế bào. Tuy nhiên, các tế bào không thể sử dụng nguồn “nhiên liệu” này một cách trực tiếp, mà phải có sự hỗ trợ của insulin (hormone sản xuất bởi tuyến tụy).
Như vậy, khi mất cân bằng quá trình trao đổi chất, glucose sẽ không thể đi vào tế bào và cung cấp năng lượng cho cơ thể, kết quả là lượng đường vẫn còn tồn đọng trong máu. Sự mất cân bằng này tích lũy kéo dài qua thời gian sẽ khiến lượng đường trong máu tăng cao.

1. Nguyên nhân gây nên ĐTĐ loại 1
Tuy chưa thể kết luận chính xác về các yếu tố gây bệnh nhưng nó có thể là kết quả của hệ miễn dịch tấn công nhầm và phá hủy những tế bào beta của tuyến tụy đảm nhiệm vai trò sản xuất insulin, khiến cơ thể không có hoặc có rất ít insulin, từ đó làm tăng lượng glucose tích tụ trong máu. Ngoài ra, ghi nhận đa số trường hợp bệnh nhân mắc bệnh thấy rằng, khi thành viên trong gia đình mắc bệnh thì bạn cũng có nguy cơ nhẹ mắc bệnh. Hoặc các yếu tố môi trường, phơi nhiễm với một số loại virus cũng là yếu tố nguy cơ của bệnh.
2. Nguyên nhân gây nên ĐTĐ loại 2
Có đến 85% người bị bệnh tiểu đường nằm trong loại bệnh tiểu đường loại 2. Nguyên nhân của ĐTĐ loại 2 vẫn chưa được làm rõ, một số trường hợp ghi nhận bệnh có di truyền. Bên cạnh đó, tình trạng thừa cân béo phì cũng có liên hệ chặt chẽ với bệnh.
Một số yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến ĐTĐ loại 2 có thể kể đến như:
• Tiền sử gia đình: Nếu bạn có người thân trong gia đình (bố mẹ, anh chị em ruột, con) mắc bệnh tiểu đường, đặc biệt là ĐTĐ loại 2), nguy cơ mắc bệnh có thể tăng lên do yếu tố di truyền.
• Tiền sử bản thân từng bị ĐTĐ thai kỳ.
• Tiền sử bệnh tim mạch do xơ vữa động mạch: Xơ vữa động mạch (atherosclerosis) có thể làm hạn chế dòng máu và dẫn đến khả năng kém cung cấp insulin đến cơ thể, gây tăng nguy cơ mắc ĐTĐ.
• Tăng huyết áp: Là yếu tố nguy cơ chính của bệnh ĐTĐ. Tăng huyết áp được định nghĩa là áp lực của máu lên thành mạch từ 140/90mmHg trở lên.
• Ít hoạt động thể lực: Sự thiếu hoạt động thể lực có thể dẫn đến tăng cân và rối loạn đường huyết do tuyến tụy phải sản xuất insulin nhiều hơn để đưa glucose vào tế bào, gây ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa glucose thành năng lượng..
• Thừa cân, béo phì: Do sự dư thừa mỡ trong cơ thể càng thúc đẩy quá trình đề kháng insulin.
• Bị rối loạn dung nạp đường hay rối loạn đường huyết: là tình trạng đường huyết tăng cao nhưng chưa đến mức ĐTĐ. Nếu kiểm soát không tốt, hơn 50% người bệnh sẽ tiến triển thành ĐTĐ type 2 sau 5 – 10 năm.
• Phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang: dễ gây mất cân bằng nội tiết tố, kháng insulin trong bệnh buồng trứng đa nang được cho là nguyên nhân gây ra bệnh tiểu đường loại 2
• Tuổi tác: Bất kỳ ai trên 40 tuổi đều có nguy cơ mắc ĐTĐ.
3. Nguyên nhân gây nên ĐTĐ thai kỳ
Khi mang thai, nhau thai sẽ tạo ra những kích thích để duy trì thai kỳ. Điều này sẽ làm cho cơ thể trở nên ít nhạy cảm hơn với insulin và tuyến tụy không sản xuất đủ lượng insulin cần thiết khiến lượng đường vận chuyển vào tế bào giảm, lượng đường tích tụ lại trong máu tăng cao, dẫn đến ĐTĐ thai kỳ.
Ngoài ra, cơ thể lúc này bổ sung khá nhiều chất dinh dưỡng nhưng không phải khi nào tuyến tụy cũng hoạt động hiệu quả, sản xuất insulin vừa đủ và kịp thời để đáp ứng lượng glucose cần được chuyển hóa. Vì vậy mà gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ.
Phụ nữ thừa cân khi mang thai hoặc tăng cân quá nhiều trong thai kỳ cũng có nhiều khả năng mắc bệnh tiểu đường thai kỳ.

II. Dấu hiệu nhận biết sớm tình trạng bệnh ĐTĐ
1. Dấu hiệu của ĐTĐ loại 1
Các dấu hiệu của thể ĐTĐ loại 1 thường diễn tiến nhanh, có thể xuất hiện vài ngày hoặc vài tuần với các biểu hiện điển hình gồm:
Cảm thấy đói và mệt mỏi: Sau khi ăn, cơ thể sẽ chuyển đổi thức ăn thành glucose – nguyên liệu để các tế bào sử dụng để tạo năng lượng. Tuy nhiên, khi tế bào không có đủ insulin để hấp thụ glucose và chuyển hóa chúng thành năng lượng, cơ thể bệnh nhân sẽ cảm thấy đói và mệt mỏi hơn so với bình thường.
Thường xuyên khát nước, đi tiểu nhiều: Người bình thường thường đi tiểu từ 4-7 lần trong 24 giờ, nhưng những người mắc bệnh đái tháo đường có thể đi tiểu nhiều hơn. thông thường, cơ thể sẽ tái hấp thu glucose khi đi qua thận. Tuy nhiên, khi lượng glucose trong máu bị đẩy lên cao khiến thận không thể hấp thu tất cả mà phải thải qua đường tiểu, cơ thể tạo nhiều nước tiểu, bệnh nhân đi tiểu thường xuyên hơn, đồng thời người bệnh cũng cảm thấy khát nước liên tục.
Khô miệng, ngứa da: Do cơ thể đang tập trung sử dụng chất lỏng để tạo ra nước tiểu, nên độ ẩm không đủ để dùng cho những bộ phận khác. Cơ thể người bệnh dễ bị mất nước, làm cho vùng miệng cảm thấy bị khô. Đồng thời, da khô có thể khiến bệnh nhân ĐTĐ bị kích ứng và ngứa da.
Sụt cân: Một số trường hợp bệnh nhân ăn nhiều nhưng vẫn sụt cân sau vài tuần lễ do mất nước, do ly giải mô mỡ, mô cơ.
2. Dấu hiệu của ĐTĐ loại 2
Ở thể ĐTĐ loại 2, các dấu hiệu tiến triển âm thầm và phát triển trong nhiều năm, hầu hết bệnh nhân không gặp những dấu hiệu rõ ràng:
Nhiễm trùng nấm men: Cả nam và nữ mắc bệnh đái tháo đường đều có thể mắc phải các bệnh liên quan đến nhiễm trùng nấm men. Nấm men ăn glucose, vì vậy bệnh nhân có thể thấy nhiễm trùng ở bất kỳ nếp gấp ẩm của da, ở giữa ngón tay, ngón chân, vùng dưới ngực, thậm chí xung quanh hoặc trong cơ quan sinh dục.
Vết thương chậm lành: Lượng đường trong máu quá cao diễn ra trong một thời gian dài có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu gây tổn thương hệ thần kinh, khiến khó chữa lành các vết thương.
3. Dấu hiệu của ĐTĐ thai kỳ
Sản phụ có thể sẽ khát nước hơn bình thường, thường xuyên đi tiểu hơn. Bệnh thường được chẩn đoán ở 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ nhờ thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose 3 mẫu lúc thai 24 – 28 tuần tuổi.

III. Phương pháp điều trị cho người mắc bệnh ĐTĐ
Điều trị bệnh đái tháo đường cần kết hợp nhiều yếu tố bao gồm: lối sống, ăn uống, tập luyện, dùng thuốc… để ổn định lượng đường trong máu. Ngoài ra, với mỗi loại bệnh đái tháo đường khác nhau sẽ có những hướng điều trị cụ thể căn cứ vào tình trạng sức khỏe của người bệnh:
Ở thể ĐTĐ loại 1, bệnh nhân được chỉ định dùng insulin trong suốt quãng đời còn lại vì cơ thể đã không còn khả năng tự sản xuất insulin.
Ở thể ĐTĐ loại 2, bệnh nhân có thể cải thiện được tình trạng tăng lượng đường trong máu bằng chế độ dinh dưỡng và tập luyện thể dục hàng ngày hoặc sử dụng thuốc điều trị ĐTĐ dạng uống hoặc tiêm để ổn định lượng đường trong máu.
Để bệnh không tiến triển nặng, bệnh nhân ĐTĐ cần có kế hoạch theo dõi lượng carbohydrate, cũng như hạn chế sử dụng các loại thực phẩm chế biến sẵn, ít chất xơ; nên ăn nhiều rau xanh, các loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp.

IV. Biện pháp phòng bệnh ĐTĐ

1. Kiểm soát cân nặng
Kiểm soát trọng lượng cơ thể bằng cách giảm cân thông minh giúp giảm nguy cơ mắc ĐTĐ. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo những người bị tiền đái tháo đường (đường huyết tăng cao nhưng chưa đạt ngưỡng chẩn đoán tiểu đường) nên giảm ít nhất 7% – 10% trọng lượng cơ thể để ngăn ngừa bệnh tiến triển.
2. Tăng cường vận động thể lực
Hoạt động thể chất thường xuyên không chỉ tốt cho việc phòng bệnh tiểu đường mà còn mang đến nhiều lợi ích cho cơ thể:
 Hoạt động thể chất giúp giảm cân nặng, đây là yếu tố giúp giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường.
 Vận động nhiều còn giúp giảm lượng đường trong máu.
 Tăng độ nhạy cảm với insulin, giữ lượng đường trong máu ở mức bình thường.
Thường xuyên tập các bài tập aerobic, cử tạ, calisthenics,…) ít nhất 30 phút mỗi ngày, 2 đến 3 lần/tuần giúp giảm nguy cơ mắc ĐTĐ.

3. Ăn các loại rau quả tốt cho sức khỏe
Ngũ cốc, các loại hạt cung cấp vitamin, khoáng chất và ít carbohydrate. Những thực phẩm carbohydrate chứa ít đường, tinh bột (nguyên liệu tạo nguồn năng lượng cho cơ thể) và nhiều chất xơ giúp làm chậm quá trình hấp thụ đường , cản trở sự hấp thụ chất béo và cholesterol trong chế độ ăn uống,…
Các thực phẩm có thể kể đến bao gồm:
• Trái cây, chẳng hạn như cà chua, ớt chuông…
• Các loại rau không chứa tinh bột, chẳng hạn như rau lá xanh, bông cải xanh và súp lơ trắng.
• Các loại đậu, chẳng hạn như đậu, đậu gà và đậu lăng.
• Ngũ cốc nguyên hạt, chẳng hạn như mì ống và bánh mì làm từ lúa mì nguyên hạt, gạo nguyên hạt, yến mạch nguyên hạt và hạt quinoa.
Ngoài ra, người có nguy cơ mắc ĐTĐ cũng cần tránh các loại thực phẩm chứa nhiều đường, ít chất xơ/chất dinh dưỡng như bánh mì trắng và bánh ngọt, nước ép trái cây, thực phẩm chế biến chứa đường…
4. Ăn chất béo lành mạnh
Để giảm và kiểm soát cân nặng, chế độ ăn uống nên bao gồm nhiều loại thực phẩm có chất béo không bão hòa, còn được gọi là “chất béo tốt
Chất béo không bão hòa, đặc biệt là chất béo Omega-3 có nguồn gốc từ cá, dầu ô liu, hướng dương, và các loại hạt giúp kiểm soát đường huyết, giảm cholesterol xấu trong máu và nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

5. Nói không với thuốc lá
Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc ĐTĐ 50% so với người không hút thuốc, đặc biệt ở nữ giới. Do đó, người có nguy cơ mắc đái tháo đường nên bỏ hút thuốc/không hút và hạn chế ở gần khu vực khói thuốc lá để phòng ngừa ĐTĐ.
6. Thường xuyên kiểm tra lượng đường
Kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên theo tư vấn của bác sĩ và đảm bảo lượng càng gần mức mục tiêu càng tốt giúp ngăn ngừa hoặc trì hoãn các biến chứng liên quan đến ĐTĐ.
Tham khảo: tamanhhospital.vn, carepluvn.com & vinmec.com

II. DỊCH VỤ TỔ CHỨC VÀ QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH KHÁM SỨC KHỎE CỦA INSMART

Insmart là đơn vị hàng đầu trong việc cung cấp dịch vụ Quản lý, Tổ chức khám sức khỏe doanh nghiệp tại Việt Nam. Với mục tiêu đảm bảo sự bền vững cho sức khỏe của doanh nghiệp và nhân viên, chúng tôi cam kết mang đến đầy đủ các tiện ích để hỗ trợ khách hàng trước, trong và sau khi khám, đảm bảo khách hàng nhận được sự chăm sóc tận tình và chu đáo xuyên suốt quá trình sử dụng dịch vụ.
Hơn 12 năm kinh nghiệm làm việc cùng các cơ sở y tế và sở hữu mạng lưới liên kết rộng khắp nhiều tỉnh thành, Insmart đã và đang cung cấp giải pháp Quản lý, Tổ chức khám sức khỏe chuyên nghiệp, thuận tiện và ưu việt nhất. Thông qua dịch vụ này, Chúng tôi mang đến các chương trình khám sức khỏe toàn diện, giúp tiết kiệm nhân lực trong bước đối soát và tổng hợp chi phí y tế, được hưởng mức giá ưu đãi cho các dịch vụ khám chữa bệnh chất lượng cao tại các cơ sở y tế, từ đó nâng cao trải nghiệm cho người lao động về chế độ phúc lợi tại công ty.
Quý Công ty, Doanh nghiệp đang có kế hoạch tổ chức chương trình khám sức khỏe định kỳ cho nhân viên vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email: mkt@insmart.com.vn để được tư vấn tổ chức chương trình một cách chi tiết.

Fanpage: https://www.facebook.com/insmartvn/
LinkedIn: www.linkedin.com/company/insmart-vietnam
Website: www.insmart.com.vn