Phế cầu là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nên các bệnh lý về đường hô hấp mà chủ yếu là ở trẻ nhỏ, nguy hiểm nhất là viêm màng não do phế cầu với tỷ lệ tử vong đến 30%. Bệnh có khả năng lây lan nhanh và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe
Phần 1: Viêm màng não do phế cầu khuẩn là gì và nguyên nhân gây ra bệnh
Viêm màng não là tình trạng nhiễm khuẩn trên lớp màng bảo vệ bao phủ não bộ và tủy sống. Viêm màng não do phế cầu là một trong các bệnh do phế cầu khuẩn gây nên, có tỉ lệ tử vong cao và để lại nhiều di chứng nặng nề.
Phân loại bệnh
Bệnh viêm màng não phế cầu được xác định dựa theo đường xâm nhập của vi khuẩn phế cầu vào màng não, bao gồm:
- Vi khuẩn từ ổ viêm gần màng não, màng tuỷ xâm nhập vào, như ổ viêm tai, viêm xương chũm, viêm xương sọ, viêm xoang, viêm hốc mắt, viêm cơ dọc theo cột sống…, khuẩn phế cầu xâm nhập vào màng não qua tiếp cận hoặc qua đường bạch huyết.
- Vi khuẩn từ một ổ viêm ở xa (như ổ đinh râu, viêm phổi, viêm nội tâm mạc, nhiễm khuẩn tử cung, nhiễm khuẩn ruột, nhiễm khuẩn tiết niệu…) gây nhiễm khuẩn huyết và vi khuẩn vượt qua hàng rào mạch máu – màng não vào màng não.
Nguyên nhân gây bệnh
Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), vi khuẩn phế cầu gây ra hơn 50% các trường hợp viêm màng não do vi khuẩn ở Hoa Kỳ. Ước tính 2.000 trường hợp viêm màng não phế cầu xảy ra mỗi năm.
Vi khuẩn phế cầu (Streptococcus pneumoniae) thường trú trong hầu họng người lớn và trẻ em, có 40-70% trẻ khỏe mạnh mang phế cầu vùng mũi họng. Đây là tác nhân hàng đầu gây ra những bệnh nghiêm trọng đe dọa tính mạng, đặc biệt là ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi như viêm họng, viêm mũi, viêm tai giữa, nặng hơn nữa là viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết. Trong đó, viêm màng não là bệnh khó phát hiện và nguy hiểm nhất.
Phần 2: Triệu chứng và giai đoạn tiến triển của viêm màng não phế cầu
Vi khuẩn phế cầu phát triển thuận lợi vào mùa đông – xuân. Bệnh lan truyền nhiều nhất qua đường không khí và tiếp xúc với người bị bệnh hoặc những người khỏe mạnh có mang phế cầu khuẩn trong người. Các hành động như hắt hơi, ho, hôn hoặc trẻ em chơi chung đồ chơi đều tiềm ẩn nguy cơ phát tán vi khuẩn gây bệnh và lây nhiễm viêm màng não do phế cầu khuẩn.
Với những người khỏe mạnh, sức đề kháng cơ thể rất tốt nên vi khuẩn thường chỉ khu trú mà không gây bệnh. Tuy nhiên đối với trẻ nhỏ, do sự đề kháng còn non nớt và chưa hoàn thiện, nên vi khuẩn phế cầu rất dễ tấn công và gây bệnh.
Viêm màng não do phế cầu phế có thời gian ủ bệnh thường trong vòng 1 tuần. Bệnh khởi phát cấp tính trong 1 – 2 ngày sau đó đến giai đoạn toàn phát.
Bệnh lý phế cầu thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi và người lớn tuổi, đặc biệt là người già trên 85 tuổi. Nguy cơ nhiễm vi khuẩn phế cầu và mắc bệnh lý nặng cũng cao hơn ở trẻ dưới 5 tuổi có các bệnh lý khác đi kèm, những người có hệ miễn dịch suy yếu, những người có các bệnh lý mạn tính, chẳng hạn như đái tháo đường, các bệnh lý về gan, phổi, thận và tim và những người hút thuốc lá.
- Triệu chứng bệnh:
Viêm màng não do phế cầu bị nhiễm khuẩn gây ra rất khó phát hiện. Bệnh để lại nhiều di chứng nặng nề cho người mắc. Khi mắc bệnh, triệu chứng thường là đau đầu, nôn ói. Biểu hiện này dễ gây nhầm lẫn với các bệnh lý đường tiêu hóa. Ngoài ra, bệnh còn có biểu hiện sốt cao, nhức đầu trong vòng nhiều giờ, thậm chí nhiều ngày. Người nhiễm bệnh viêm màng não rất nhạy cảm với ánh sáng, cứng cổ, mất cảm giác ngon miệng, rối loạn ý thức, lơ mơ bứt rứt. Bệnh viêm màng não do nhiễm khuẩn phế cầu nếu không được phát hiện và điều trị đúng phác đồ có thể để lại di chứng thần kinh.
- Các giai đoạn phát triển bệnh:
Màng não chứa đầy dịch não tủy – đây là nơi vi khuẩn có thể nhân lên và bắt đầu tiết ra chất độc, khiến màng não và mô não bị viêm tấy, sưng phồng. Điều này tạo áp lực lên não, khởi phát các triệu chứng như nhức đầu, cứng cổ, sợ ánh sáng. Trẻ trở nên khó chịu, quấy khóc, ngủ gà, thóp sưng phồng, sốt cao, thở không đều, nôn ói…
Với trẻ nhỏ, triệu chứng thường thấy là trẻ khóc đêm thường xuyên và bỏ bú kéo dài, sốt cao, tiêu chảy, nôn ói… rất dễ nhầm lẫn với các bệnh về tiêu hóa. Khi bệnh kịch phát, trẻ sẽ đau đầu dữ dội, co giật, thở gấp hay rối loạn tri giác. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến hôn mê chỉ trong 48 giờ thậm chí tử vong, nếu sống cũng để lại di chứng sau điều trị như điếc, mù, động kinh, chậm phát triển thần kinh vận động, tổn thương não vĩnh viễn dẫn đến trẻ kém phát triển hoặc yếu liệt chi hay nửa người…
Phần 3: Phòng ngừa bệnh viêm màng não phế cầu
Viêm màng não do phế cầu là căn bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả ngay từ sớm nếu biết cách kết hợp giữa tiêm phòng đầy đủ và điều chỉnh thói quen sinh hoạt hằng ngày.
- Tiêm phòng
Tiêm phòng là phương pháp phòng bệnh viêm màng não do phế cầu hiệu quả nhất. Vắc xin phòng bệnh viêm màng não được khuyến cáo cho tất cả trẻ em trên 6 tháng tuổi và người lớn, đặc biệt là các nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao, bao gồm: Thanh thiếu niên sống trong những khu sinh hoạt chung như ký túc xá, trường nội trú, các trại quân sự; người làm việc trong phòng thí nghiệm có nguy cơ tiếp xúc với các loại vi khuẩn gây bệnh viêm màng não; khách du lịch đến từ các vùng lưu hành dịch viêm màng não; người suy giảm miễn dịch bao gồm trường hợp mất lách, thiếu hụt bổ thể hoặc nhiễm HIV cũng nằm trong những đối tượng nguy cơ cao được khuyến cáo tiêm phòng.
- Không chia sẻ đồ dùng cá nhân
Viêm màng não có thể lây lan khi người lành tiếp xúc với chất tiết hô hấp của người bệnh, thông qua việc hôn hoặc dùng chung đồ dùng cá nhân. Phòng ngừa viêm màng não bằng việc không dùng chung các đồ dùng cá nhân có chứa dịch tiết từ người bệnh, chẳng hạn ly uống nước, chai nước, ống hút, bàn chải đánh răng, son môi, thuốc lá.
- Giữ khoảng cách với người bệnh
Vi khuẩn gây viêm màng não thường trú ngụ trong dịch tiết cổ họng và mũi, có thể lây truyền khi ho, hắt hơi. Nếu người quen của bạn gặp tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp, hãy giữ khoảng cách khi giao tiếp ít nhất 3 bước chân (1 mét). Tương tự, khi bạn ho hoặc hắt hơi, hãy cúi đầu vào khuỷu tay để các giọt bắn bám vào tay áo, không lan xa, sau đó rửa tay. Hãy nhớ rằng, chỉ cần phòng ngừa cẩn thận, viêm màng não do phế cầu sẽ không dễ lây truyền.
- Rửa tay
Cũng giống virus cảm và cúm; virus và vi khuẩn gây bệnh viêm màng não có thể đi từ tay vào miệng của bạn. Bạn có thể ngăn ngừa viêm màng não bằng cách rửa thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch diệt khuẩn, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh, thay tã cho em bé, sau khi trở về nhà, sau khi ho hoặc hắt hơi. Khi rửa tay đừng quên chà rửa cả mặt trước và mặt sau của bàn tay và từng ngón tay. Chà xát 2 bàn tay với nhau trong 20 giây, sau đó rửa sạch và lau khô bằng khăn mặt.
- Tăng cường miễn dịch
Hệ miễn dịch khỏe mạnh có khả năng bảo vệ cơ thể khỏi sự tác động của vi khuẩn phế cầu gây viêm màng não. Nâng cao miễn dịch bằng cách bổ sung các loại thực phẩm lành mạnh, bao gồm trái cây và rau tươi, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc, tập luyện thể dục thường xuyên và đảm bảo ngủ đủ giấc. Chăm sóc sức khỏe đặc biệt quan trọng, khi bạn có bệnh lý nền mạn tính ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch, hoặc đang sử dụng các loại thuốc gây suy giảm miễn dịch.
- Khám và điều trị kịp thời
Nếu tiếp xúc gần với bệnh nhân viêm màng não hoặc người nghi ngờ mắc bệnh và xuất hiện các triệu chứng bất thường nghi ngờ viêm màng não, hãy đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán. Tại đây, các bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm chẩn đoán viêm màng não, nếu mắc bệnh viêm màng não do vi khuẩn phế cầu, bạn sẽ được chỉ định dùng thuốc kháng sinh ngăn ngừa bệnh tiến triển. Ngoài ra, thuốc kháng viêm và điều trị hỗ trợ có thể được áp dụng.
Tham khảo: tamanhhospital.vn & vnvc.vn
Dịch vụ quản lý, tổ chức các chương trình Khám sức khỏe của Insmart
Insmart là đơn vị Quản lý, Tổ chức Khám sức khỏe doanh nghiệp hàng đầu tại Việt Nam với phương châm hướng đến và đảm bảo sự bền vững cho sức khỏe doanh nghiệp. Insmart cung cấp đầy đủ các tiện ích để hỗ trợ khách hàng trước, trong và sau khi khám, đảm bảo khách hàng nhận được sự chăm sóc tận tình và chu đáo xuyên suốt quá trình sử dụng dịch vụ.
Với hơn 10 năm kinh nghiệm làm việc với cơ sở y tế và sở hữu mạng lưới liên kết tại nhiều tỉnh thành, Insmart đã và đang cung cấp giải pháp Quản lý, Tổ chức khám sức khỏe cho các đối tác lớn, với quy mô tổ chức đồng loạt lên đến 63 tỉnh thành trên cả nước.
Thông qua dịch vụ này, Chúng tôi mang đến giải pháp quản lý chuyên nghiệp, giúp tiết kiệm nhân lực trong bước đối soát và tổng hợp chi phí với các cơ sở y tế, giúp doanh nghiệp được hưởng mức giá ưu đãi cho các dịch vụ khám chữa bệnh và nâng cao trải nghiệm cho người lao động về chế độ phúc lợi tại công ty.
Quý Công ty, Doanh nghiệp đang có kế hoạch tổ chức chương trình khám sức khỏe định kỳ cho nhân viên vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email: mkt@insmart.com.vn để được tư vấn tổ chức chương trình một cách chi tiết.
Tham khảo thêm thông tin về dịch vụ của chúng tôi tại:
Website: www.insmart.com.vn
Fanpage: https://www.facebook.com/insmartvn/
LinkedIn: www.linkedin.com/company/insmart-vietnam
[Phòng Marketing – Công ty Cổ phần Insmart]
